قلعه پرتغالی‌ها
قلعه پرتغالی‌ها قشم یکی از مهم‌ترین قلعه‌های به‌جامانده از دوران تسلط پرتغالی‌ها بر خلیج‌فارس در قرن شانزدهم میلادی است. اگرچه این قلعه نمادی از روزگار تلخ و غم‌انگیز خلیج‌فارس است، اما از نظر شواهد تاریخی و ارزش معماری به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری قشم محسوب می‌شود.
جزیره قشم به عنوان بزرگ‌ترین جزیره ایرانی و یکی از مهم‌ترین جزایر در جهان، در طول تاریخ از موقعیت استراتژیک خاصی برخوردار بود. به همین دلیل، پرتغالی‌ها در نخستین گام برای اثبات سلطه خود در این منطقه شروع به احداث قلعه‌ای عظیم در آن کردند.
این روزها از آن قلعه باشکوه که با هدف استقرار سربازان، مقر فرماندهی و انبار تجهیزات نظامی ساخته شده بود، چیز زیادی باقی نمانده است؛ اما همین دیواره‌ها و بقایای موجود هم از نظر تاریخی بسیار مهم هستند و گردشگران زیادی برای تماشای قلعه به این بخش از جزیره قشم می‌روند.
اگر قصد سفر به قشم و بازدید از قلعه پرتغالی‌ها را دارید، خوب است پیش از سفر با داستان‌ها، پیشینه و راز و رمز آن آشنا شوید. مقاله حاضر با معرفی قلعه پرتغالی‌ها و همه دانستنی‌های جذاب درباره آن، راهنمای شما در سفر به قشم زیبا خواهد بود.
معرفی قلعه پرتغالی‌ها قشم
پرتغال از نخستین دولت‌های اروپایی بود که به فکر اشغال مناطقی در سایر نقاط جهان و بهره‌مندی از امکانات و موقعیت استراتژیک آن‌ها افتاد.
ازآنجاکه خلیج‌فارس و تنگه هرمز در طول تاریخ دارای موقعیت ویژه اقتصادی و نظامی بود، گروه‌هایی از نیروهای پرتغالی در نقاط مختلف آن حضور پیدا کرده و قلعه‌هایی مستحکم و عالی برای افراد و تجهیزات خود به پا کردند.
البته قلعه پرتغالی‌ها قشم تنها قلعه در جزایر و سواحل جنوب ایران نیست؛ اما قطعاً یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. این دژ نظامی وسیع به شکل یک چهارضلعی نامنظم طراحی شده و چهار برج دیده‌بانی ۱۲ متری در چهارگوشه آن وجود دارد.
طبق شواهد تاریخی موجود، پرتغالی‌ها حدود سی‌سال برای ساخت این قلعه وقت صرف کردند تا یک مقر فرماندهی درخور برای خودشان بسازند.
نکته جالبی که باید درباره این قلعه بدانید این است که در ساخت ستون‌ها و دیواره‌های آن، به جز ملات، سنگ‌های آهکی، گچی و ساروج، از سنگ‌های مرجانی و جذاب جزیره استفاده شده و همین موضوع، زیبایی بیشتری به آن بخشیده است.
این قلعه به عنوان یک اثر تاریخی، بسیار ارزشمند است؛ بنابراین به گردشگران قلعه پرتغالی‌ها قشم توصیه می‌شود از آسیب زدن به دیواره‌ها، ستون‌ها و... خودداری کرده و زباله‌های خود را به مکانی بیرون از آن انتقال دهند تا محیط قلعه به بهترین شکل ممکن حفظ شود.
پیشینه تاریخی قلعه پرتغالی‌ها قشم
قلعه پرتغالی‌های قشم در طول ده‌ها سال به دستور یکی از سرداران پرتغالی در این جزیره ساخته شد و مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مقر حکمرانی پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس به حساب می‌آمد.
می‌توان گفت که قلعه پرتغالی‌های قشم مرکز پشتیبانی سایر قلعه‌ها در خلیج‌فارس بود و در مواقع اضطراری، انتقال اسلحه و مهمات به آن‌ها از طریق این قلعه انجام می‌شد.
افسران، فرماندهان و سربازان پرتغالی بیش از صدسال در قلعه‌ای که در جزیره قشم ساخته بودند سکونت داشتند و از آن، تسلط خود بر خلیج‌فارس و به ویژه تنگه هرمز را حفظ می‌کردند.
سرانجام در حدود ۴۰۰ سال پیش، غیورمردان ایرانی به رهبری فردی به نام امام قلی خان، به نبرد با سلطه ۱۵۰ ساله پرتغالی‌ها در جنوب ایران پرداختند و آن‌ها را برای همیشه از خلیج‌فارس به بیرون راندند.
پس از آن، قلعه پرتغالی‌ها متروکه شد و در طول صدها سال در زیر تلی از شن و ماسه جای گرفت. در نهایت، این قلعه در اواخر دهه هفتاد شمسی توسط یک باستان‌شناس به‌نام ایرانی کشف و از زیر خاک خارج شد.
این قلعه در زمان اکتشاف کامل بود و جزئیات زیادی در آن به چشم می‌خورد. اما وقوع زلزله‌ای شدید در سال ۱۳۷۹، آسیب‌های جدی به قلعه پرتغالی‌ها قشم زد. درهرحال، امروز بقایایی از این قلعه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد و شما می‌توانید با گشت‌وگذار در آن، به تماشای زیبایی‌ها و جزئیات شگفت‌انگیز آن بنشینید.
یکی از نکات جالب درباره این قلعه، کشف تونلی عجیب در زیر آن در اثر حفاری‌های شرکت برق جزیره قشم است. به نظر می‌رسد این تونل که حدود ۱۵ کیلومتر طول دارد، برای فرار اضطراری فرماندگان و نظامیان طراحی شده بود. در حال حاضر حدود سه کیلومتر از این تونل حفاری شده که تا میدان سعدی قشم می‌رسد.
امکانات و بخش‌های مختلف قلعه پرتغالی ها قشم
وسعت قلعه پرتغالی‌ها در قشم حدود دو هزار مترمربع است و به صورت یک چهارضلعی نامنظم طراحی و ساخته شده است. دیوارهای مستحکم ساخته شده از سنگ‌های رنگارنگ و نقش‌‌ونگارهای زیبای موجود در آن، توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند.
معماری این قلع با الهام از معماری قرون وسطایی طراحی شده که رگه‌هایی از معماری باستانی ایرانی متعلق با پارت‌ها و ساسانیان هم در آن به چشم می‌خورد. در بدو ورود به محوطه این قلعه، حیاطی بزرگ پیش چشم شما قرار می‌گیرد که دورتادور آن توسط دیوارهایی قطور و بلند به ارتفاع حدود چهار متر پوشیده شده است.
در هر نقطه از این محوطه، بخش‌های مختلف قلعه پرتغالی‌ها وجود دارد که شامل مقر فرماندهی، سربازخانه، انبار سلاح و مهمات، زندان و آب‌انبار است. نکته جالبی که باید بدانید این است که قلعه پرتغالی‌های قشم دارای یک کلیسا هم بود تا افسران و سربازان به انجام امور دینی در آن بپردازند.
برخی از ابزارهای جنگی و ادوات نظامی قدیمی مثل توپ‌ها در محوطه این قلعه باقی‌مانده که به عنوان یادگاری از دوران استعمار پرتغالی‌ها حفظ شده‌اند. شما می‌توانید در حین بازدید از بخش‌های مختلف قلعه، این ادوات نظامی را هم از نزدیک تماشا کنید و عکس‌های زیبایی در محوطه آن بگیرید.
بهترین مسیر دسترسی به قلعه پرتغالی‌ها قشم
قلعه پرتغالی‌ها در شرقی‌ترین بخش جزیره قرار دارد و فاصله نزدیک آن به منطقه شهری قشم، باعث شده تا گردشگران زیادی در سفر به این جزیره از آن دیدن کنند.
شما پس از ورود به جزیره و حضور در شهر قشم، باید به سمت میدان ولایت حرکت کنید و آنجا، وارد خیابان باهنر شوید. سپس از خیابان باهنر به طرف میدان امام خمینی بروید. وقتی از این میدان به طرف بلوار ژئوپارک قشم حرکت کنید، تابلوهای راهنمایی شما را برای رسیدن به قلعه پرتغالی‌ها هدایت می‌کنند.
بهترین زمان سفر به قشم برای بازدید از قلعه پرتغالی ها
سفر به قشم زیبا می‌تواند از خاطره‌انگیزترین تجربه‌های شما باشد؛ البته اگر در زمان مناسب به آن سفر کنید. قشم در جنوب ایران و در قلب خلیج‌فارس واقع شده و آب‌وهوایی گرمسیری دارد.
از اواخر بهار تا اوایل پاییز هوای قشم به شدت گرم می‌شود و دمای آن گاهی به ۴۰ درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد. اما با از راه رسیدن خنکای هوا در پاییز، کم‌کم زمان ایده‌آل سفر به قشم شروع می‌شود.
در این ماه‌ها هوای قشم خنک و معتدل شده و دیگر خبری از آفتاب داغ و گرمای سوزان نیست. در نتیجه این روزها بهترین زمان برای گشت‌وگذار در جاذبه‌های گردشگری و جاهای دیدنی قشم است تا بتوانید با خیال راحت به بازدید از این آثار چشم‌نواز بپردازید.
پیک سفرها یا شلوغ‌ترین روزهای قشم هم در ایام نوروز و اواخر زمستان است. پس اگر در این روزها راهی سفر به این جزیره هستید، حتماً به فکر اجاره آنلاین اقامتگاه در قشم باشید.
توصیه ما به شما این است که ساعت‌های ابتدایی روز را برای بازدید از قلعه پرتغالی‌ها انتخاب کنید؛ چون علاوه بر طراوت و پاکی هوا، تماشای منظره طلوع خورشید از فراز این قلعه بسیار چشم‌نواز است و فرصت ثبت عکس‌های بی‌نظیری را به شما می‌دهد.
سایر قلعه‌های پرتغالی ها در جنوب ایران
پس از تداوم حضور پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس و اشغال بخش‌هایی از خاک جنوب ایران، دولت پرتغال برای تقویت نیروهای خود در این مناطق اقدام به ساخت پایگاه‌های نظامی متعدد کرد.
این پایگاه‌ها که با عنوان قلعه پرتغالی‌ها در نواحی جنوبی ایران شناخته می‌شوند، این روزها به مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این نواحی تبدیل شده و داستان‌های زیادی از دوره اشغال جزایر ایران در دل خود جای‌داده‌اند.
اگرچه قلعه پرتغالی‌ها قشم احتمالاً بزرگ‌ترین و مهم‌ترین این قلعه‌ها است، اما سایر قلعه‌های پرتغالی‌ها که در سایر نواحی خلیج‌فارس و دریای عمان ساخته شده بودند هم از اهمیت و ارزش تاریخی بالایی برخوردارند. سایر قلعه‌های پرتغالی‌ها در جنوب ایران عبارت‌اند از:
قلعه پرتغالی‌ها جزیره هرمز
به قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز قلعه قرمز هم می‌گویند. علت این نام‌گذاری به خاک قرمزرنگ جزیره هرمز مرتبط است. در واقع رنگ سرخ قلعه به دلیل سرخی رنگ خاک جزیره و نزدیکی قلعه به منبع اصلی این خاک سرخ شکل گرفته است.
قلعه پرتغالی‌ها در هرمز که حالا چیز زیادی از آن باقی نمانده، در ضلع شمالی جزیره قرار گرفته و از مهم‌ترین جاهای دیدنی هرمز به حساب می‌آید. این قلعه دقیقاً در کنار ساحل ساخته شده و شما می‌توانید آن را از داخل جزیره یا در حین قایق‌سواری در اطراف آن تماشا کنید.
قلعه پرتغالی‌ها بندر کنگ
پس از شکست پرتغالی‌ها در دوره شاه‌عباس صفوی و اخراج از خلیج‌فارس، آن‌ها این اجازه را پیدا کردند تا در بندر کنگ، قلعه‌ای با هدف بازرگانی و تجارت بسازند.
موقعیت جغرافیایی ویژه این قلعه آن را به یکی از مهم‌ترین مراکز تجارت مروارید در خلیج‌فارس تبدیل کرده بود. در حال حاضر چیزی جز چند ستون از این قلعه که روزگاری محل اصلی تجارت پرتغالی‌ها بوده باقی نمانده است و شما می‌توانید در سفر به بندر کنگ از آن بازدید کنید.
قلعه پرتغالی ها لارک
لارک جزیره‌ای کوچک در نزدیکی جزیره قشم است که در دوران حکمرانی پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس، اهمیت زیادی از نظر سیاسی، نظامی و تجاری داشت.
بعد از شکست پرتغالی‌ها و پیروزی حکومت صفویه، حاکمان از این قلعه برای نگهداری زندانیان استفاده می‌کردند. البته این قلعه در روزگاری نه‌چندان‌دور، پناهگاهی برای مردم جزیره بود که در اثر بارش‌های سیل‌آسای باران، منازل خود را ازدست‌داده بودند.
قلعه پرتغالی‌ها چابهار
قلعه تاریخی چابهار یا قلعه تیس اگرچه با نام پرتغالی‌ها گره خورده، اما توسط آن‌ها ساخته نشده است. این قلعه قدمتی بیش از حضور پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس و دریای عمان دارد و پرتغالی‌ها فقط از آن برای استقرار نیروهای خود استفاده می‌کردند.
سبک معماری به‌کاررفته در ساخت این قلعه به معماری دوران سلجوقی شبیه است؛ البته در مرمت‌های انجام شده در دوره‌های مختلف، رگه‌هایی از معماری صفوی و قاجاری هم در آن به چشم می‌خورد.
شما می‌توانید نشانه‌هایی از معماری دوره‌های مختلف تاریخی را در دیوارهای هشتی، ستون‌ها، سنگ‌چینی‌ها و سایر بخش‌های زیبای آن تماشا کنید و لذت ببرید.
جاهای دیدنی نزدیک به قلعه پرتغالی‌ها قشم
جزیره قشم مجموعه‌ای از جاهای دیدنی جذاب و تماشایی را در دل خود جای داده است. به همین دلیل، شما می‌توانید با حضور در هر بخش از جزیره، از چندین جاذبه گردشگری دیدن کنید و حسابی خوش بگذرانید.
قلعه پرتغالی‌ها در شرق جزیره قشم واقع شده و چندین جاذبه مهم دیدنی و گردشگری در اطراف آن وجود دارد. از مهم‌ترین جاهای دیدنی نزدیک به قلعه پرتغالی‌های قشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
موزه ژئوپارک جهانی قشم
موزه ژئوپارک قشم مجموعه‌ای از همه آنچه را که برای شناخت خلیج‌فارس و جزیره قشم نیاز دارید، به شما عرضه می‌کند. در این موزه انواع ماکت‌های مربوط به جاهای دیدنی قشم، نشانه‌های به‌دست‌آمده از حضور انسان‌های اولیه، کلکسیونی از سنگ‌ها و صدف‌ها، انواعی از جانوران زنده یا تاکسیدرمی‌شده و حتی صنایع‌دستی معاصر قشم وجود دارد.
گشت‌وگذار در این موزه اطلاعات جالبی درباره تاریخ و فرهنگ خلیج‌فارس به شما می‌دهد و بازدید از آن برای همه به ویژه کودکان و نوجوانان کنجکاو بسیار جذاب است.
غار خربس
غار خربس یکی از جاذبه‌های طبیعی - تاریخی جزیره قشم است که در فاصله کوتاهی از قلعه پرتغالی‌ها واقع شده است. این غار زیبا به عنوان یکی از پدیده‌های مهم زمین‌شناسی در دامنه کوهی در جوار سواحل جنوبی قشم واقع شده و توجه گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند.
به نظر می‌رسد غار خربس در دوران حکومت اشکانیان و ساسانیان محل زندگی گروهی از انسان‌ها بوده و شواهد تاریخی به‌دست‌آمده هم این ادعا را تأیید می‌کنند.
شما می‌توانید در حین گشت‌وگذار در این غار تاریخی و زیبا، حفره‌ها و دالان‌های ایجاد شده توسط امواج دریا و هنر دست ایرانیان باستان را از نزدیک تماشا کنید و لذت ببرید.
دره ستاره‌ها
دره ستاره‌ها یکی از منحصربه‌فردترین آثار طبیعی جزیره قشم است که در میان مردم محلی با نام «استاله کفته» هم شناخته می‌شود. در این دره، صخره‌های عظیمی که در اثر هزاران سال فرسایش ناشی از باد و باران به شکل‌های جذابی درآمده‌اند، قابل‌مشاهده هستند.
تحقیقات نشان داده‌اند که قدمت سنگ‌های موجود در دره ستاره‌ها بیش از چند میلیون سال بوده و از نظر زمین‌شناسی بسیار ارزشمند هستند. شما می‌توانید در حین بازدید از این آثار طبیعی شگفت‌انگیز، زیباترین عکس‌های هنری را بگیرید و از گشت‌وگذار در آن حسابی لذت ببرید.
تالاب پرندگان دوکوهک
یکی از غنی‌ترین و بزرگ‌ترین تالاب‌های خلیج‌فارس در روستای هلر، در بخش شرقی جزیره قشم قرار دارد. وجود جانوران بی‌مهره متعدد در این منطقه باعث شکل‌گیری یک اکوسیستم مهم شده و انواعی از گونه‌های کلیدی آبزیان از جمله ماهی و میگو، خرچنگ‌ها و پرندگان در آن مشاهده می‌شود.
شما می‌توانید در حین بازدید از این تالاب، به تفریح آرامش‌بخش پرنده‌نگری بپردازید و از تماشای پرندگان جذابی مثل حواصیل، باکلان، کاکایی، فلامینگو و... حسابی لذت ببرید.
صخره خرچنگ‌ها
صخره خرچنگ‌ها یکی از زیباترین نقاط ساحلی جزیره قشم است که به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، از بهترین مکان‌ها برای زندگی خرچنگ‌ها به حساب می‌آید.
این منطقه از نظر زیست‌محیطی بسیار ارزشمند است و محققان زیادی برای مطالعه بر روی زندگی و فعالیت خرچنگ‌ها راهی این بخش از خلیج‌فارس می‌شوند.
بهترین روش برای اجاره اقامتگاه در قشم
جزیره قشم از زیباترین نقاط بخش جنوبی ایران و خلیج‌فارس برای سفر است. هر سال میلیون‌ها گردشگر از نقاط مختلف ایران و جهان برای حضور در این جزیره، خرید از مراکز خرید جذاب و متعدد و گشت‌وگذار در جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و تفریحی قشم به آن سفر می‌کنند.
ازآنجاکه بهترین زمان سفر به قشم به روزهای کوتاه پاییز، زمستان و ایام عید نوروز محدود می‌شود، این جزیره با جمعیت انبوهی از گردشگران در یک دوره کوتاه مواجه خواهد شد.
توجه گردشگران به جزیره قشم و سفر به این منطقه باعث راه‌اندازی انواع اقامتگاه‌های مختلف از جمله اقامتگاه‌های بوم گردی، هتل، آپارتمان، مجتمع اقامتی، ویلا ساحلی و... در این جزیره زیبا شده است. بااین‌حال اگر در پیک سفرها به قشم سفر کنید، ممکن است برای پیدا کردن یک اقامتگاه ایده‌آل دچار دردسر شوید.
به همین دلیل بهتر است پیش از شروع سفر به فکر اجاره اقامتگاه در قشم باشید. جاباما به عنوان یک پلتفرم تخصصی در زمینه اجاره اقامتگاه، همراه و همسفر شما برای ماجراجویی در جزیره قشم خواهد بود.
شما می‌توانید از طریق سایت یا اپلیکیشن جاباما به اطلاعات انواع اقامتگاه‌های موجود در قشم دسترسی پیدا کرده و پس از بررسی و مقایسه آن‌ها، بهترین گزینه را برای اسکان در طول سفر انتخاب کنید.
همه مراحل بررسی، انتخاب، پرداخت هزینه، رزرو و حتی لغو اجاره از طریق جاباما به صورت آنلاین انجام می‌شود تا در وقت و هزینه شما تاحدامکان صرفه‌جویی شود. از سوی دیگر، پشتیبانی ۲۴ ساعته، تخفیف‌های عالی و دسترسی به نظرات سایر کاربران به شما کمک می‌کند تا با خیال راحت برای سفر به قشم برنامه‌ریزی کنید.
