همه چیز در مورد حافظیه شیراز

«فِکَنْد زمزمه‌ی عشق در حجاز و عراق / نوایِ بانگِ غزل‌هایِ حافظ از شیراز»

بله... شیراز برای بسیاری از ما یادآور غزل‌های حافظ است. شاعری که آوازه‌اش مرزها را در نوردیده و صدایش به سراسر جهان رسیده‌ است.

گوته، شاعر و ادیب به نام آلمانی، شیفتگی‌اش نسبت به حافظ را این‌گونه وصف می‌کند: «ای حافظ، آرزوی من آن است که فقط مریدی از مریدان تو باشم».

آندره شینه، شاعر قرن هجدهم فرانسه یکی از جدی‌ترین مترجمان شعر حافظ به زبان فرانسوی بود و ویکتور هوگو نویسنده و شاعر شهیر این کشور نیز بارها اشعار حافظ را ستوده است.

حافظ دل در گروی شهر شیراز داشت و این حال و هوا در بسیاری از اشعارش پیداست. اگر یک بار به شیراز سفر کرده باشید، احتمالاً به جناب لسان‌الغیب به‌خاطر این دلدادگی حق می‌دهید. آرامگاه حافظ یکی از مکان‌های دیدنی شیراز است که در سفرتان به این شهر حتماً باید سری به آن بزنید.

البته یادتان نرود ساعتی در محوطه سرسبز و زیبای آرامگاه بنشینید و خودتان را به چند غزل ناب مهمان کنید. معماری خاص و جذاب مقبره حافظ در کنار درختان سربه‌فلک کشیده و بوته‌های چشم‌نواز گل‌های رنگارنگ، فضایی رؤیایی و بی‌نظیر ایجاد کرده است که اهالی ادب و هنردوستان را سر ذوق می‌آورد. اگر می‌خواهید همه چیز را در مورد حافظیه شیراز بدانید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

بخش های مختلف معماری حافظیه

از سال ۸۳۱ شمسی که به دستور فرماندار تیموریان، میرزا ابوالقاسم بابر برای اولین بار بنای کوچکی روی مزار حافظ ساخته شد، معماری این آرامگاه تا امروز بارها تغییر کرده‌ است.

حدود ۳۰۰ سال پس از ساخت اولین بنا، شاه عباس اول در دوره صفوی و نادرشاه در عصر افشاریه دست به مرمت و بازسازی حافظیه زدند.

تغییرات عمده معماری حافظیه به دستور کریم خان و در دوران زندیه انجام شد. در زمان سلطنت کریم خان در سال ۱۱۵۲، بنای یادبودی با چهار ستون سنگی ساختند و روی مزار را با یک تکه سنگ مرمر زیبا که روی آن با خطی خوش غزل‌های حافظ حکاکی شده بود، پوشاندند. در سال ۱۲۷۳ شمسی حکمران فارس به نام تهماسب میرزا مویدالدوله این بنا را مرمت کرد.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید آرامگاه حافظ یک بار تخریب شد؛ اما داستان آن چه بود؟ در سال ۱۳۱۷ هجری قمری، فردی زرتشتی که به «اردشیر» مشهور بود، به شیراز سفر کرد و بر سر مزار حافظ فال خوش‌یمنی گرفت.

اردشیر به شکرانه این فال مصمم شد تا آرامگاه باشکوهی در حافظیه بسازد. متأسفانه پیش از پایان ساخت آرامگاه، مردی مسلمان و متعصب با این بهانه که مقبره حافظ نباید به دست یک نامسلمان ساخته شود، دست به تخریب بنایی زد که اردشیر با زحمت و هزینه بسیار ساخته بود.

پس از این اتفاق، مزار حافظ تا ۲ سال مقبره‌ای نداشت. در سال ۱۳۱۹ هجری قمری شاهزاده ملک منصور شعاع‌السلطنه، یکی از فرزندان مظفرالدین شاه، بر اساس فرمان پدرش دستور داد یک ضریح آهنی دور قبر حافظ بسازند.

چیزی که ما امروزه به نام حافظیه می‌شناسیم در دوره پهلوی اول ساخته شده است. در سال ۱۳۱۴ آقای علی اصغر حکمت که در آن زمان وزیر فرهنگ بود، امکان ساخت بنای جدیدی را در این محوطه ترتیب داد. جالب است بدانید طراحی این بنا توسط یک معمار و باستان‌شناس فرانسوی به نام «آندره گدار» انجام شده است.

گدار در طراحی این بنا ۸ ستون سنگی به کار برده که نماد قرن هشتم (دوره زندگی حافظ) و ۸ در بهشت است. همچنین گنبد این بنا که شبیه کلاه دراویش طراحی شده، به آسمان اشاره دارد.

اگر سرتان را بالا بگیرید و به نقش‌های درون این گنبد نگاه کنید، از ظرافت و زیبایی چشمگیر آن متعجب خواهید شد. در تزئین این بخش از رنگ‌های آبی فیروزه‌ای، سیاه، سفید، قرمز ارغوانی و قهوه‌ای سوخته استفاده شده است.

دیدنی‌های حافظیه تنها به آرامگاه حافظ محدود نمی‌شود. باغ حافظیه به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است و ایوانی به طول ۵۶ و عرض ۷ متر با ۲۰ ستون سنگی ۵ متری، این دو بخش را از هم جدا می‌کند.

به این قسمت «تالار حافظیه» می‌گویند. این تالار در زمان‌های گذشته شامل ۴ ستون و ۴ اتاق بود که اتاق‌های آن به مرور زمان حذف شدند. معماری این تالار را به دوره زندیه نسبت می‌دهند.

استخرهای جذاب در کنار درختان نارنج، به حیاط حافظیه جلوه‌ای بی‌نظیر می‌دهد. حال و هوای این مکان آن‌چنان معنوی و فرهنگی است که شما را از فضای شلوغ و پر هیاهوی بیرون دور می‌کند. به‌خصوص اگر روزهای غیرتعطیل برای گشت‌وگذار در حافظیه انتخاب کنید.

چگونه به حافظیه برویم؟

حافظیه در حد فاصل چهارراه ادبیات و چهارراه حافظیه، رو‌به‌روی ورزشگاهی به همین نام قرار دارد. شهرداری در سال‌های گذشته مسیر بین چهارراه ادبیات تا چهارراه حافظیه را سنگ‌فرش کرد و تصمیم بر این بود تا این خیابان به مسیری برای پیاده‌روی تبدیل شود.

اما در حال حاضر امکان رفت و آمد ماشین در آن وجود دارد. در مسیر چهارراه ادبیات اتوبوس‌های وجود دارند که شما را تا نزدیکی حافظیه می‌برند. البته باید این نکته را بدانید که تعداد این اتوبوس‌ها محدود است و احتمالاً مجبور می‌شوید زمان زیادی را در ایستگاه منتظر رسیدن اتوبوس بمانید.

راه آسان‌تر استفاده از تاکسی است. برای سوار شدن در تاکسی باید خودتان را تا فلکه گاز برسانید. اغلب تاکسی‌های این محدوده شما را تا حافظیه خواهند برد.

در نزدیکی حافظیه هیچ ایستگاه مترویی وجود ندارد؛ بنابراین در آخر هفته‌ها یا تعطیلات تابستان و نوروز که تعداد مسافر خیلی زیاد است احتمال دارد مدتی نه چندان کوتاه در ترافیک بمانید.

اگر می‌خواهید در لحظه ورودتان به شیراز، همین که از دروازه قرآن عبور کردید، به حافظیه بروید و بر مزار لسان‌الغیب فاتحه‌ای بخوانید، باید وارد بلوار هفت‌تنان بشوید. ۵۰۰ متر که جلو رفتید به ‌سمت راست بپیچید و وارد خیابان چهل مقام شوید. خیابان چهل مقام شما را به چهارراه ادبیات و سپس چهارراه حافظیه می‌برد.

بازدید از آرامگاه حافظ و گشت و گذار در باغ حافظیه حدود ۱ تا ۲ ساعت زمان می‌برد. این باغ زیبا در روز و شب جلوه کم‌نظیری دارد.

صبح‌ها نور درخشان خورشید بر آب استخرها، درختان و گلدان‌های رنگارنگ می‌تابد و صدای آواز پرندگان سرمستتان می‌کند. شب‌ها، به‌خصوص شب‌های مهتابی، باغ حافظیه حال و هوایی متفاوت دارد و نورپردازی آرامگاه نیز چشمان شما را خیر می‌کند.

بهترین فصل بازدید از حافظیه شیراز

بهترین فصل بازدید شیراز، بهار و تابستان است. بهار شیراز آن‌چنان رؤیایی و زیباست که خاطره سفرتان را هرگز فراموش نمی‌کنید.

شیراز در تعطیلات نوروز مقصد بسیاری از گردشگران ایرانی است. پس اگر حال و حوصله شلوغی و ترافیک را ندارید، بهتر است سفر نوروزی به این شهر را فراموش کنید.

در عوض اردیبهشت همان زمانی است که شیراز دلربا همه شگفتی‌اش را رو می‌کند و با جادوی عطر شکوفه‌های نارنج و هوای خوشش چنان سفری برایتان می‌سازد که دلتان می‌خواهد هر سال تکرارش کنید!

اصلاً باید بهار شیراز را ببینید تا درک کنید وقتی خواجه حافظ سروده «خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش/ خداوندا نگه‌دار از زوالش – ز رکن‌آباد ما صد لوحش الله/ که عمر خضر می‌بخشد زلالش» در چه حال‌وهوایی بوده و چه طبیعتی را می‌دیده است.

شیراز و بهار آن‌قدر تداعی‌کننده یکدیگرند که در تقویم ما، ۱۵ اردیبهشت یعنی درست قلب بهار به‌عنوان روز شیراز نام‌گذاری شده است. در این ماه زیبایی شیراز به اوج می‌رسد.

هر گوشه شهر را که نگاه کنید، شکوفه‌های سپید نارنج درخت‌ها را گل‌باران کرده‌اند. هر نسیمی که می‌وزد عطر دل‌انگیز بهار نارنج را به مشاممان می‌رساند.

دشت‌های اطراف شیراز هم در این فصل هر آنچه زیبایی است را در طبق اخلاص می‌گذارند و پیشکش نگاه آدم‌ها می‌کنند. نرگس شیراز، گل‌های لطیف بابونه و شکوفه‌های رز و محمدی شهر را آذین می‌بندند و بهار طبیعت را جشن می‌گیرند.

فارس استانی گرمسیر است و در فصل تابستان آب‌وهوایی شبیه شهرهای جنوبی دارد؛ با این تفاوت که به دلیل دور بودن از دریا رطوبت بالایی ندارد؛ اما دمای آن گاهی به ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. به همین دلیل بهتر است در فصل بهار که هوا هنوز چندان گرم نشده، سفرتان را به شیراز برنامه‌ریزی کنید.

اقامتگاه های نزدیک حافظیه شیراز

اقامتگاه‌های زیادی در نزدیکی حافظیه شیراز قرار دارند که با اقامت در آن‌ها می‌توانید هر زمان که خواستید به تماشای دیدنی‌های این شهر تماشایی بروید.

یکی از این اقامتگاه‌ها «خانه پسین» شیراز است که در نزدیکی نارنجستان قوام قرار دارد. اقامت در این خانه ۲۰۰ ساله که میراث دوران قاجار است، سفر به قلب تاریخ را برایتان تداعی می‌کند.

این خانه زیبا مرمت و بازسازی شده؛ اما ساختار و معماری سنتی آن دست‌نخورده و بکر باقی مانده است. حوض آبی فیروزه‌ای، کاشی‌های قدیمی، درختان استوار نارنج و در چوبی کهن آن، نشان از قدمت و اصالت این بنا دارد.

بسیاری از افرادی که به شیراز سفر می‌کنند، برای اقامت به خانه پیسین می‌روند؛ چون این خانه دسترسی خوبی به بناهای تاریخی شیراز مثل بازار و مسجد وکیل، حافظیه و ارگ کریم‌ خان که باعث می‌شود بدون نیاز به تاکسی یا وسیله شخصی بتوانید به بازدید آن‌ها بروید.

یکی دیگر از اقامتگاه‌های نزدیک حافظیه شیراز، هتل «خانه باغ ایرانی» است. این خانه زیبا که دوره پهلوی ساخته شده است، در باغی به مساحت ۳۰۰۰ متر قرار گرفته و ۹ اتاق دارد.

حیاط این خانه جلوه بی‌نظیری دارد و دسترسی آسان آن به مرکز شهر و مکان‌های دیدنی و تاریخی باعث شده تا گردشگران زیادی به سراغش بروند.

هر کدام از ۹ اتاق این هتل به نام یکی از شاعران نامدار ایرانی مثل سعدی، شهریار، نیما یوشیج و... ثبت شده است که نشان از فضای فرهنگی این اقامتگاه دارد.

خلاصه آن‌قدر تعداد بوم گردی‌ها، خانه‌های سنتی و سوئیت و آپارتمان‌های اجاره‌ای در شیراز و اطراف حافظیه زیاد است که با هر سلیقه‌ و بودجه‌ای می‌توانید اقامتگاه موردنظرتان را اجاره کنید و از سفرتان به شیراز خاطره‌ای خوش و ماندگار بسازید.

بهترین روش برای اجاره اقامتگاه در شیراز

متأسفانه بسیاری از ما کارمند شرکت یا سازمانی هستیم و این امکان را نداریم تا هر زمان که خواستیم به سفر برویم. احتمالاً برای رفتن به شیراز در بهار هم ناچاریم منتظر تعطیلات رسمی یا مناسب‌های خاص بمانیم.

در چنین شرایطی معمولاً سیل گردشگر به شهرهای توریستی سرازیر می‌شود و اجاره یک اقامتگاه مناسب با امکانات مطلوب، به پیدا کردن سوزن در انبار کاه شبیه خواهد بود! پس در این شرایط باید چه‌کار کنیم؟

بهترین روش برای اجاره هتل‌های شیراز یا اقامتگاه‌ها استفاده از سایت جاباما است. شما با مراجعه به سایت جاباما و جستجوی نام شیراز از میان شهرهای ایران، به بسیاری از خانه‌های بوم گردی، سوئیت‌ها، ویلاها و آپارتمان‌های اجاره‌ای این منطقه دسترسی خواهید داشت. این موارد آن‌قدر فراوان و متنوع‌اند که برای انتخاب گزینه مناسب گیج می‌شوید!

برای محدود کردن گزینه‌ها می‌توانید قبل از هر چیز با همسفرانتان مشورت کنید. به یک برآیند کلی از فضای اقامتی دلخواه جمع برسید و سپس تحقیق را شروع کنید.

وقتی موارد اولیه مثل موقعیت مکانی، نوع اقامتگاه، قیمت و متراژ آن مشخص شد، فیلترهای سایت به شما کمک می‌کنند تا گزینه‌هایتان را محدودتر کنید.

مثلاً می‌توانید از میان آپارتمان‌های اجاره‌ای دو خوابه واقع در مرکز شهر شیراز با قیمت X تومان، دست به انتخاب بزنید.

یکی از مهم‌ترین مزایای اجاره کردن اقامتگاه از سایت جاباما امکان مطالعه و بررسی نظرات مهمانان قبلی است. در قسمت پایین صفحه اختصاصی هر اقامتگاه، بازخوردهای کاربران بر اساس امتیاز از ۱ تا ۵ ثبت می‌شود و در بخش نظرات هم می‌توانید توضیحات دقیق‌تری را درباره واحد اقامتی موردنظرتان بخوانید.

این کار کمک می‌کند تا مطمئن شوید تصاویر اقامتگاه با واقعیت منطبق‌اند و واحد اقامتی موردنظر از نظر رعایت بهداشت و امکانات در وضعیت مطلوبی قرار دارد.

به شما توصیه می‌کنیم قبل از رزرو نهایی بخش «قوانین لغو رزرو» را در صفحه اختصاصی اقامتگاه بررسی کنید. به هر حال همیشه این امکان، به‌خصوص در سفرهای گروهی وجود دارد که برنامه‌ها از سوی یک یا چند نفر تغییر کند یا کل سفر کنسل شود.

رزرو اقامتگاه در جاباما این اطمینان را به شما می‌دهد که در صورت لغو کردن رزرو تمام یا بخش قابل توجهی از مبلغ پرداختی خود را پس بگیرید. می‌توانید از پشتیبان‌های جاباما بخواهید این مبلغ را به حسابتان برگردانند یا آن را برای سفرهای بعدی در کیف پول جاباما نگه دارید.

در سفر به شیراز چه بخوریم؟

درست است که شیراز شهر شعر و ادب است، اما شهرت غذاها و خوراکی‌های خوشمزه‌اش هم کم از تاریخ و فرهنگش ندارد. در سفر به شیراز حتماً باید این غذاها را امتحان کنید.

دو پیازه آلو

نه! اشتباه نکنید! این غذا مزه ترش ندارد و در تهیه آن هیچ آلویی به کار نرفته است. شیرازی‌ها سیب‌زمینی را «آلو» می‌خوانند و دو پیازه آلو در واقع ترکیبی از پیاز، سیب‌زمینی، رب گوجه یا گوجه فرنگی و ادویه فراوان است.

اگر شما هم آدم خسته‌ای هستید و حوصله زیادی برای آشپزی ندارید، می‌توانید پس از برگشت از شیراز این غذای آسان و لذیذ را به فهرست غذاهای هفتگی‌تان اضافه کنید.

قنبر پلو

درست است که وقتی اسمش را که می‌شنوید، تصویر یک مرد میان‌سال تپل و سیبیلو جلوی چشمتان می‌آید اما طعم این غذا آن‌قدر لذیذ و جذاب است که با یک بار امتحان کردنش در یکی از رستوران‌های شیراز، مشتری هر روزه‌اش می‌شوید!

شیرازی‌ها قنبر پلو را با گوشت چرخ کرده، برنج، پیاز، انار یا رب انار، آرد نخودچی، مغز گردو، کشمش و ادویه درست می‌کنند. این غذای مقوی طعمی نسبتاً شیرین دارد و قرار گرفتن آن در کنار سالاد شیرازی، ترکیبی رؤیایی می‌سازد که مزه‌اش تا همیشه زیر دندانتان خواهد ماند.

قورمه به

خیلی از ما میوه بِه را خام یا به‌ شکل مربا و ترشی امتحان کرده‌ایم؛ اما قورمه به ترکیب عجیب و خوشمزه‌ای است که تنها در شیراز می‌بینید.

شیرازی‌ها این قورمه شیرین و خوش‌طعم را با گوشت، پیاز، زعفران، شکر و ادویه درست می‌کنند و معتقدند هر مسافری باید لااقل یک بار طعم خاص این غذا را امتحان کند.

 کلم پلوی شیرازی

کلم پلو از آن دسته غذاهاست که آدم‌ها یا عاشقش هستند و یا از آن فراری‌اند! اما کلم پلوی شیرازی با همه کلم پلوهایی که تا امروز خورده‌اید متفاوت است. اگر دستور تهیه این غذا را از یک شیرازی بپرسید این‌طور به شما توضیح می‌دهد:

برای تهیه کلم پلوی شیرازی، باید کلم قمری را خرد کنیم و با پیاز فراوان تفت دهیم تا طعم و عطرش متعادل شود. حالا نوبت سبزی‌های معطر و ادویه است.

راز خوش‌طعمی کلم پلوی شیرازی در همین سبزی‌ها و ادویه‌هاست. در این مرحله مخلوط را به برنجی که آبکش کرده‌ایم اضافه می‌کنیم و روی شعله کم قرار می‌دهیم تا دم بکشد.

گوشت چرخ کرده را با آرد نخودچی و ادویه ورز می‌دهیم و قل‌قلی می‌کنیم با روغن و کمی آبلیمو سرخ کرده و در انتها به غذا اضافه می‌کنیم.

یادتان نرود هنگام خوردن این غذای لذیذ مواظب انگشت‌هایتان باشید!

شکر پلو

هر چقدر غذاهای گیلانی ترش هستند، در عوض غذاهای محلی شیراز طعمی شیرین و مربایی دارند. شکر پلو یکی از محبوب‌ترین غذاهای شیرازی است که از اسمش می‌توانید میزان شیرینی آن را حس کنید!

برای تهیه این پلو با آب، شکر و زعفران شربت درست می‌کنند و قبل از دم کشیدن برنج این شربت را به آن اضافه می‌کنند.

از پوست پرتقال، نارنگی یا نارنج و خلال بادام هم در تزئین آن استفاده می‌شود. شکر پلو را می‌توان با مرغ سرخ‌شده یا خورشت قیمه میل کرد.

آش سبزی

شیرازی‌ها این آش خوشمزه را معمولاً در وعده صبحانه میل می‌کنند. در تهیه این آش مقوی و جذاب از حبوبات زیاد و گوشت تازه گوسفندی استفاده می‌شود.

آش سبزی بیشتر در زمستان خواهان دارد؛ زیرا ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های فراوانش به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.

آش انار

به شما قول می‌دهیم این آش خوشمزه‌ترین آشی باشد که در زندگی‌تان چشیده‌اید! این آش را با انار، آب انار، رب انار، پیاز، زعفران، سبزی و نمک می‌پزند. پس اگر به غذاهایی با طعم ترش یا ملس علاقه دارید آش انار شیرازی را از دست ندهید.

آلبالو پلو شیرازی

تا این غذا را از نزدیک نبینید و طعم و عطرش را نچشید باورتان نمی‌شود چه ظاهر زیبا و طعم خارق‌العاده‌ای دارد. شیرازی‌ها این غذای لذیذ را با گوشت قلقلی درست می‌کنند و آن را با خلال پسته و بادام تزئین می‌کنند.

این غذا مزه‌ای ملس دارد و امتحان کردن آن به کسانی که با غذاهای شیرین میانه خوبی ندارند به‌شدت توصیه می‌شود.

کوفته هلوی شیرازی

شاید باور نکنید؛ اما درست مثل دو پیازه آلو در این کوفته هم هیچ هلویی به کار نرفته است! در واقع شیرازی‌ها نام این کوفته را به‌خاطر شکل و اندازه هلو مانند آن کوفته هلو گذاشته‌اند.

این کوفته لذیذ را با گوشت چرخ‌کرده، تخم‌مرغ، هویج، آرد نخودچی، کشمش، گردو، پیاز داغ و آلو بخارا درست می‌کنند و با یک ظرف سالاد شیرازی خوشمزه در وعده ناهار سرو می‌کنند.

پاسخ به سوالات متداول درباره حافظیه شیراز